Stekels, haren en.. harkels?
Tenreks hebben, net als andere zoogdieren, een huid bedekt met haren en soms stekels. Maar wist je dat er een andere vorm van bont is die niet zo vaak wordt beschreven? Tijdens ons microscopisch onderzoek naar de structuur en pigmenten in haren en stekels ontdekten we al snel de vreemde wonderen van de biologie als het gaat om vachtsoorten. In dit bericht zullen we een diepe duik nemen in onze microscopische studie en .. onze bevindingen onderweg.
De verzameling haren en stekels
Bij de start van ons microscopisch onderzoek naar de structurele en pigmentatieverschillen in haren en stekels tussen soorten in 2019, zijn we begonnen met het verzamelen van stekels van Witbuikegels met het idee dat we misschien niet alle verschillende soorten egels en tenreks zouden kunnen krijgen. Na een paar weken begonnen steeds meer mensen aandacht te besteden aan dit project en begonnen mensen ons stekels en haren van hun egels en uiteindelijk ook tenreks aan te bieden. Van het één kwam het ander en binnen een jaar na de start van dit project hadden we verschillende soorten in onze collectie! Geweldig nieuws, want dit betekende dat we dieper in dit project konden duiken en soorten konden vergelijken. We hebben nog steeds niet alle soorten binnen, maar met meer dan 50 soorten egels en tenreks verwachten we dat dit project over 10 jaar of misschien zelfs langer, nog steeds loopt. Niet vanwege een gebrek aan inspanning, maar sommige soorten worden zelden in het wild gezien. Het zal moeilijk zijn om haren en stekels van die soorten te verzamelen.
Tenrec ecaudatus
Onder die groep mensen die haren en stekels aanboden was ook blogger Hedgehogs of Asgard, die ons zo vriendelijk was stekels en haren aan te bieden van haar verschillende soorten tenreks. Waaronder die van de Tenrec ecaudatus, of algemeen bekend als de Gewone tenrek. Een grotere soort van tenreks en de enige soort binnen het geslacht Tenrec van de onderfamilie Tenrecinae, die eerder een borstelige vacht heeft dan een volledige rug van stekels.
En dus verwachtten we voornamelijk haren en misschien wat stekels in de monsters. We wisten niet dat we een heel vreemde vondst zouden tegenkomen. Want ja, Gewone tenreks hebben haren op hun buik en ze hebben wat stekels op hun rug tussen de dikke borstelige vacht. Maar we vonden ook iets tussen de twee soorten in: we vonden dikke haren die op het eerste gezicht op stekels leken, maar gestructureerd waren als haren… Harkels? Steken? We wisten niet zeker of er een term voor was, dus gingen we naar Google om onze nieuwsgierigheid te voeden. Wat bleek: het waren semi-haren!
Verschillende termen uitgelegd
Als u de galerij doorleest, raakt u misschien in de war door sommige termen. We snappen het, het is veel om te onthouden en te leren, dus we zullen ze aan je uitleggen.
Semi-haar: Een haar dat zowel op een haar als op een stekels lijkt en kenmerken van beide vachttypes vertoont.
Normale haar: Een stereotiepe haar met een kleinere wortel, een dunne schubbenlaag, dunne cortex en middelgrote medulla.
Wortel: Het onderste uiteinde van een haar, semihaar of stekel.
Follikel: Het verdikte deel van de wortel dat in de follikelzak in de huid zit om de haar, semi-haar of stekel op zijn plaats te houden.
Cuticle: De buitenste laag met dode, overlappende cellen die schubben vormen en die het haar, semi-haar of stekel beschermen en versterken.
Dwarsdoorsnede: Een deel van de vacht dat is gesneden in de diameter van de haar, semi-haar of stekel. Een deel dat in de lengte van een haar, semi-haar of stekel is gesneden, wordt een longitudinale snede genoemd.
Medulla: De binnenkern van een haar, semi-haar en stekel.
Cortex: De middelste laag tussen de medulla en de cuticle. Het houdt ook de ‘levende’ cellen vast en houdt het pigment van de vacht vast.
Afdruk: Een geperste afdruk van een haar, semi-haar of stekel, in dit geval in doorzichtige nagellak, een nacht gedroogd en daarna uitgetrokken.
Transitionale schubben: Overlappende schubben die niet in een ring om het haar of semi-haar zijn verbonden.
Wijde schubben: Dit betekent dat de ruimte tussen de schaalringen verder uit elkaar ligt.
Dentate schubben: Dit is het type schubben dat onregelmatig is, maar nog steeds in ringen om het haar heen worden verbonden.
De verschillen
Het belangrijkste verschil tussen een haar en een semi-haar is dat semi-haar veel minder beweeglijk is: hun medulla is erg dicht en hun cortex is dikker dan bij normale haren. Semi-haren zijn minder buigzaam dan gewone haren en ze hebben de neiging meer gepigmenteerd te zijn vanwege de dikkere cortex. Terwijl het verschil tussen een semi-haar en een stekel onder de microscoop ook heel duidelijk is: stekels hebben geen schubben. Stekels hebben meestal deuken in de buitenste schubbenlaag, maar geen schubben. Dit draagt bij aan de stevigheid van de veer. Maar er is nog iets. Stekels hebben gestapelde luchtzakken, gescheiden door keratinevellen en -draadjes die de binnenkant van de stekel bij elkaar houden. Dit helpt schokken op te vangen.
Artikel door Judith Duinkerken.
